Có thể thấy các "ông lớn" trên thị trường và cả những nhà đầu tư tổ chức đều đang tích cực tham gia vào làn sóng mua bán DN thực phẩm, mà tâm điểm là thực phẩm công nghiệp và sản phẩm có giá trị dinh dưỡng, tốt cho sức khỏe.
KDC: Hành trình M&A chưa dừng lại
Thương vụ M&A lớn nhất của KDC trong nhiều năm qua phải kể đến chính là giao dịch bán nguyên mảng bánh kẹo - năng lực lõi của KDC tập trung tại CTCP Kinh Đô Bình Dương (BKD) cho Tập đoàn thức ăn nhẹ của Mỹ với trị giá 378 triệu USD (tương đương 80% cổ phần). Nhiều người khá ngạc nhiên vì không biết bán đi nồi cơm của mình và "đánh cược" vào những ngành hàng đầy cạnh tranh mà KDC sẽ là người đến sau như dầu ăn, cà phê, mì gói… có phải là một lựa chọn khôn ngoan?
Câu trả lời đã được KDC giải đáp gần như ngay sau đó: Chủ tịch HĐQT KDC chính thức được bầu làm Chủ tịch HĐQT Tổng Cty Công nghiệp Dầu Thực vật VN Vocarimex vào tháng 11/2014, ngay sau thương vụ nói trên. Lời giải đáp này thực tế là thành quả của bước đi trở thành cổ đông chiến lược với 24% sở hữu khi Vocarimex IPO vào tháng 7 vừa qua. Đáng chú ý, KDC cũng đã trình đại hội cổ đông KDC thông qua kế hoạch đầu tư thêm, mua cổ phần để nâng tỷ lệ sở hữu Vocarimex lên 51%. Hiện kết quả mua Vocarimex thực hiện đến đâu chưa được công bố nhưng ít nhất với vị thế cổ đông chiến lược lớn nhất chỉ sau Nhà nước (Nhà nước sở hữu 36%), KDC đang có tỷ lệ sở hữu chi phối khá lớn đối với DN lớn nhất trong ngành dầu ăn VN này. Được biết, Vocarimex hiện có vốn điều lệ 1.218 tỷ đồng với giá trị tài sản cố định 400 tỷ đồng nguyên giá (còn lại 117 tỷ đồng) và 123,876 m2 đất đai đang quản lý và sử dụng. Vocarimex cũng được ví như đang hoạt động "một mình một chợ" và gần như bao trùm thị trường dầu ăn VN.
Trong đại hội cổ đông, KDC cũng đã thông qua kế hoạch tạm thời chưa chia cổ tức để đầu tư vào một DN F&B. Một nguồn tin chưa chính thức cho biết có khả năng đích nhắm của KDC sẽ là một DN ngành sữa ở phía Bắc. Và đó là nguyên nhân khiến KDC giữ lại mảng kem và sữa chua, mảng chưa thực sự đóng góp nhiều về doanh thu cho KDC trong quá khứ nhưng xét về tiềm năng, lại được đánh giá rất cao do nhu cầu tiêu thụ sữa của VN hiện tại đang rất thấp và dự báo sẽ còn cơ hội tăng trưởng với tốc độ cao.
Masan: Loại đối thủ và củng cố vị thế cung ứng "bàn ăn"
Sau rất nhiều thương vụ mua lại, như mua lại nước khoáng Vĩnh Hảo, Vinacafe, cám Con cò, bia Phú Yên… mới đây, Masan đã chính thức chào mua công khai 49% cổ phần của Cholimex Food thông qua Masan Food, DN 100% sở hữu của Tập đoàn. Trong trường hợp đợt chào mua thành công, việc nắm giữ 49% của DN này sẽ giúp Masan gần như nắm vị thế "độc quyền" ở mảng cung cấp gia vị tương ớt, mảng mà cả Cholimex và Masan đều hiện đang san sẻ vị thế top đầu về doanh số và thị phần tiêu thụ với các nhãn hàng mang tên Chinsu (của Masan) và Cholimex (của Cholimex). Việc chào mua công khai mức giá lên đến 90.000 /cổ phần của Masan cũng cho thấy quyết tâm sở hữu DN này, kể cả ra giá cao để "loại đối thủ".
Các lĩnh vực PUF dự kiến đầu tư tại VN trước mắt sẽ là hạ tầng giao thông, dược phẩm và dệt may. |
Đáng tiếc cho Masan là tại thời điểm hiện nay, 2 cổ đông lớn nhất của Cholimex Food đang nắm giữ gần 60% cổ phần là Cty TNHH MTV Xuất nhập khẩu và Đầu tư Chợ Lớn (Cholimex) sở hữu 40,72% cổ phần và Nichirei Foods sở hữu 19% cổ phần đã ra thông cáo chung khẳng định 2 tổ chức này sẽ không bán, dù một phần hay toàn bộ số cổ phiếu Cholimex Food đang nắm giữ cho Masan Food. Điểm mấu chốt duy nhất khiến thị trường hồi hộp chờ đợi nước cờ tiếp theo của Masan, là hiện tại ngoài 2 cổ đông này, Cholimex Food còn có một nhóm cổ đông khác là Bất động sản Bản Việt, đang nắm giữ 10,0% và Chứng khoán Bản Việt nắm 14,6% cổ phần Cholimex Food. Các cổ đông còn lại nắm giữ khoảng 15,7%.
Cần nhớ trước đây, khi Masan chào mua công khai cổ phần của VinaCafe Biên Hòa, mọi chuyện cũng được dự đoán không được êm xuôi bén ngọt bởi nếu không có Masan, VinaCafe vẫn là con gà đẻ trứng vàng trên thị trường café hòa tan với thị phần lớn nhất. Nhưng vào lúc đó, DĐDN đã dự đoán rằng rất có thể một cổ đông của Vina Café Biên Hòa, đơn vị đã tư vấn cho Vina Café Biên Hòa lên sàn, sẽ tham gia hỗ trợ Masan trong công cuộc chinh phục DN này. Suy cho cùng thì trong cuộc chiến thâu tóm mà giữa sự xuất hiện của bên bán, bên mua, còn có sự tham dự bên thứ ba là một nhà đầu tư tài chính, thì vấn đề thường sẽ chỉ nằm ở việc làm thế nào để kì vọng của bên mua và bên bán xích lại gần nhau.
Tất nhiên, trong trường hợp nếu Masan Food vẫn quyết tâm và mua được cổ phần từ hai nhóm cổ đông chưa lên tiếng trước đợt chào mua, DN này cũng mới chỉ nắm được 40% cổ phần của Cholimex Food, tức chưa đạt tỉ lệ đăng kí của đợt chào mua công khai. Theo đó Masan Food cũng sẽ chỉ giữ tỉ lệ tương đương với DN sáng lập Cholimex và nếu không tìm được tiếng nói đồng thuận để đi tiếp "thương vụ", lợi ích mà Masan kì vọng đạt tới vẫn khó thuận lợi. Nhưng kể cả trong trường hợp như vậy, chiến lược "sói gửi chân" thành công đã là điểm cộng đối với Masan Food. Quan trọng hơn, DN sẽ có cơ hội gia tăng lợi thế cạnh tranh trên thị trường tương ớt - nhánh quan trọng của ngành gia vị nói chung, và cả lợi thế cạnh tranh trên thị trường mì gói - ngành Masan đang nỗ lực đầu tư và cũng có liên quan mật thiết với việc sử dụng nguồn nguyên vật liệu tương ớt. Các đối thủ mì gói của Masan liệu đã tính toán đến điểm này?
Cơ hội lớn của các DN nhỏ
Nếu như những thương vụ đầu tư M&A trong ngành thực phẩm của Masan hay Kinh Đô, nhìn từ phía hai đại gia này đều là những vụ đầu tư có lợi của DN lớn đi thâu mua, thì ở chiều của DN bên bán, không phải lúc nào cũng là nỗi khổ đau phải lựa chọn bán mình hay nguy cơ bị nuốt chửng. Nhiều DN cũng kì vọng cơ hội trên thị trường M&A ngành thực phẩm sẽ là dịp "thuận sóng đẩy thuyền", nâng DN của họ đến một bến bờ mới, tầm vóc mới. Trường hợp của CTCP Sữa Quốc tế Ba Vì (IDP) là một ví dụ.
Trong lễ công bố khoản đầu tư lớn nhất của Vina Capital với đối tác cùng đầu tư Daiwa PI Partners vào IDP trị giá 45 triệu USD, cả ba bên, IDP và nhà đầu tư đều đã nêu những lí do rất hợp tình hợp lí để dẫn đến kết quả thành công của thương vụ. Ông Andy Hồ - Giám đốc điều hành Vina Capital cũng khẳng định với DĐDN rằng một trong những mục tiêu của VinaCapitai và đối tác khi đầu tư vào IDP, là kì vọng trong dài hạn, sẽ đưa DN trở thành một DN lớn, có tầm cỡ trên thị trường và thậm chí, có thể sẽ niêm yết ở các thị trường chứng khoán, không nhất thiết phải là chứng khoán VN mà là Singapore hay bất kì một thị trường phát triển nào khác.
Cũng có khá nhiều lí do để VinaCapital đưa ra "tham vọng" nói trên. Song nhìn lại những khoản mục đầu tư của Tập đoàn quản lí quỹ này này khi đầu tư tư nhân dài hạn, thì các trường hợp Masan, Dược Hậu Giang, Nhà Khang Điền, gần đây là Yến Việt… để có thể trở thành những DN lớn như hôm nay, rõ ràng không thể không ghi nhận vai trò của đối tác chiến lược và hậu thuẫn tài chính dài hạn như Vina Capital. Có lẽ tài chính cũng là một trong những vấn đề khiến ông Nguyễn Tuấn Khải - nguyên Chủ tịch HĐQT IDP đã phải lựa chọn bán 70% cổ phần - điều mà dường như trước nay ông chưa tính tới khi IDP vẫn hoàn toàn mang vóc dáng một DN gia đình. Chia sẻ với báo giới, ông Khải cho biết năm 2013 là năm khó khăn nhất của IDP. Doanh thu và lợi nhuận đều xuống rất thấp. Có nhãn hàng DN tung ra sau ba tháng đã ghi nhận thành công nhưng sau đó "chết đứng" vì khó khăn không thể "đẩy" tiếp. Và ông Khải tất nhiên không muốn rơi vào tình trạng leo gần lên tới đỉnh núi, chỉ vì thiếu hụt tài chính là tuột tay, về lại chân núi.
Trường hợp của ông Khải cũng là trường hợp của rất nhiều DN, tham vọng lớn nhưng "lực bất tòng tâm", không thể không lựa chọn mở cửa, tìm kiếm những nhà đồng hành có tiềm lực và cùng chí hướng.
PUF "rót" 300 triệu USD vào VN
Trong chiến lược đầu tư vào các thị trường mới nổi, từ 22/12/2014, Premium United Fund (PUF), một quỹ đầu tư đại diện và quản lí cho nhiều quỹ đầu tư tại Mỹ vừa công bố dự toán đầu tư khoảng 300 triệu USD tại VN. Ông George Nguyễn - Phó Chủ tịch Đầu tư PUF khu vực Châu Á - Thái Bình Dương chia sẻ với DĐDN.
- Thưa ông, trong chiến lược đầu tư vào VN, PUF sẽ đầu tư các lĩnh vực nào? Vì sao?
Hiện nay, kinh tế thế giới và VN đang có chiều hướng phục hồi sau giai đoạn khủng hoảng. Điều này khiến nhiều nhà đầu tư nước ngoài rất mong muốn tham gia vào các thị trường tiềm năng và tự tin đầu tư hơn vào VN. Nắm bắt cơ hội và mong muốn đưa nguồn vốn đầu tư nước ngoài vào thị trường cho các DN VN, PUF đã kí kết hợp tác toàn diện và song phương cùng đối tác chiến lược tại VN là Cty TNHH TV Đầu tư Investwise (IWCC). Theo đó chúng tôi cung cấp các giải pháp về tài chính, chiến lược, các cơ hội xúc tiến thương mại toàn diện cho các DN. Trong đó, PUF cung cấp vốn, các chiến lược, giải pháp quản trị và kinh doanh. IWCC với đội ngũ chuyên gia cao cấp của mình sẽ xây dựng chiến lược, quản trị tài chính, xúc tiến thương mại đầu tư... Các lĩnh vực chúng tôi dự kiến đầu tư tại VN trước mắt sẽ là hạ tầng giao thông, dược phẩm và dệt may.
- Ông có thể nói rõ hơn về các hạng mục đầu tư dự kiến tại VN? Vì sao là các lĩnh vực này, thưa ông?
Ba lĩnh vực chúng tôi dự kiến đầu tư đều là các lĩnh vực rất tiềm năng tại VN. VN là thị trường đang phát triển, cũng đang trong giai đoạn phát triển cơ sở hạ tầng, trong đó có hạ tầng giao thông. Trong thời gian gần đây, Chính phủ VN có chính sách mở cửa đón vốn đầu tư trong lĩnh vực này với các hình thức PPP, điều đó sẽ thu hút mạnh mẽ nguồn vốn đầu tư nước ngoài. Chúng tôi cũng không ngoại lệ khi mong muốn đầu tư mảng này. Ở lĩnh vực dược phẩm, hiện VN chỉ mới có một vài DN có nhà máy và đủ năng lực xuất khẩu sản phẩm vào một số thị trường cao cấp như Mỹ, Châu Âu. Do đó, chúng tôi kì vọng đầu tư vào những DN có nhà máy và có tiềm năng để giúp DN phát triển mở rộng nhà máy, cải tiến công nghệ, thậm chí thúc đẩy năng lực để mở rộng các thị trường hai đầu xuất - nhập khẩu, khai thác các thị trường hỗ trợ DN toàn diện để khai thác ngành hiệu quả nhất và quan trọng nhất, giúp DN đạt được những tiêu chuẩn như PIC/S-GMP của UIP... Riêng với lĩnh vực dệt may, lợi thế ngành nhờ TPP nếu Hiệp định này được kí kết là đã quá rõ ràng và hiện nay nhiều DN quốc gia khác đã và đang đầu tư vào lĩnh vực dệt may VN để đón đầu cơ hội.
- Nói riêng về lĩnh vực phát triển hạ tầng giao thông, VN đang trong giai đoạn tích cực IPO các DNNN, trong đó có nhiều DN ngành cũng đang xúc tiến cổ phần hoá. PUF có tận dụng cơ hội này?
Chúng tôi dự kiến đầu tư trực tiếp vào lĩnh vực xây dựng hạ tầng đường cao tốc, theo hình thức xây dựng - chuyển giao và DN được quyền thu phí. Đây là lĩnh vực rất nhiều nhà đầu tư nước ngoài đang quan tâm. Tất nhiên đối với nhiều tổ chức đầu tư, IPO các DNNN là một cơ hội lớn, song trước mắt chúng tôi chưa chú trọng lắm vấn đề này. Có một động lực nữa đang thúc đẩy PUF dự kiến đầu tư phát triển hạ tầng giao thông ở VN là tới đây, Chính phủ VN sẽ ban hành Nghị định về đầu tư theo hình thức đối tác công - tư (PPP). Điều này sẽ giúp ngành giao thông vận tải phát triển, và thúc đẩy mạnh mẽ thu hút nguồn vốn đầu tư từ khu vực kinh tế ngoài nhà nước vào giao thông, trong đó bao gồm các quỹ đầu tư như PUF.
- Ông có thể cho biết về tổng vốn đầu tư của quỹ và kế hoạch giải ngân?
Với thị trường VN, trong giai đoạn hiện nay chúng tôi dự kiến tổng vốn đầu tư khoảng 300 triệu USD. Nếu có điều chỉnh tăng lên chúng tôi sẽ tiếp tục công bố. Ngoài ra ở những dự án lớn có cơ sở đạt được kì vọng của các bên, PUF cũng có thể hợp tác với các đối tác mà chúng tôi đang có để hiện thực hóa đầu tư.
- Xin cảm ơn ông!
